InstrumentyDete.pl

Trąbka – instrumenty dęte blaszane

Trąbka to instrument należący do grupy instrumentów dętych blaszanych. Grupa ta jest również nazywana aerofonami ustnikowymi. Liczy ona 4 główne rodzaje instrumentów z ich różnymi odmianami. Trąbka jest instrumentem bardzo popularnym w dzisiejszych czasach. W czasach zamierzchłych była ona równie popularna jak i uważana za instrument stosunkowo trudny. Gra na trąbce była bardzo intratna, toteż umiejętność ta była ceniona oraz przekazywana sobie przez pokolenia.

Trąbka, podobnie jak inne instrumenty, przechodziła w ciągu wieków poszczególne fazy rozwoju: od prymitywnego instrumentu z kości zwierzęcych i rur bambusowych poprzez metalową trąbkę naturalną, z której można było wydobyć tylko kilka dźwięków szeregu harmonicznego (odpowiednich do stroju instrumentu), aż do udoskonalonej dzisiejszej trąbki, zaopatrzonej w mechanizm wentylowy. Najprościej mowiąc trąbka jest to metalowa piszczałka, zwinięta w kształt prostokąta o zaokrąglonych kątach, w przeważającej części swej długości cylindryczna, zakończona z jednej strony rozszerzającą się czarą głosową, z drugiej zaś ustnikiem. W części cylindrycznej wmontowany jest mechanizm wentylowy. Naciskanie klap wentyli włącza kanaliki, które przedłużając rurę instrumentu, umożliwiają wydobycie pozostałych dźwięków skali.
Trąbka używana obecnie posiada trzy wentyle umożliwiając wykonanie szeregu alikwotowego na każdej z pozycji. Każdy z tych dźwięków można obniżyć za pomocą włączania wentyli: pojedynczo, parami lub wszystkich trzech razem. Wentyl l obniża o cały ton, wentyl 2 o półton, wentyl 3 o cały i półton. Wentyl l i 2 również o cały i półton, wentyl 2 i 3 o dwa całe tony, wentyl l i 3 o dwa całe i półton, a trzy wentyle razem o trzy całe tony. Łącznie przy użyciu wentyli uzyskać można wszystkie dźwięki skali chromatycznej. Zastosowanie mechanizmu wentylowego usunęło potrzebę stosowania trąbki o różnych strojach. Dziś w powszechnym użyciu znajdują się trąbki w czterech strojach. Najczęściej używa się trąbki w stroju B, mniej w stroju C (używają jej tylko w niektórych orkiestrach symfonicznych pierwsi trębacze), rzadko w stroju D (np. w oratoriach i kantatach J. S. Bacha. Haendla i in.). a w orkiestrach dętych używa się jeszcze trąbek w stroju Es.

Partię trąbki w partyturach notuje się w kluczu wiolinowym.

Instrumentem podobnym do trąbki i często z nią mylonym jest kornet, instrument pokrewny trąbce, różni się od niej szczegółami konstrukcji. Posiada on rurkę o przekroju konicznym (stożkowym) na przestrzeni prawie całej swej długości (oprócz mechanizmu wentylowego i rurki wlotowej), podczas gdy rurka trąbki w znacznej części ma kształt cylindryczny i nieco węższą menzurę. Kornet posiada przeważnie dwa zwoje, wskutek czego Jest krótszy od trąbki. Te dwa zwoje oraz stożkowata rurka powodują, iż dźwięk tego instrumentu jest bardziej miękki i łagodniejszy od dźwięku trąbki. Z tych też względów kornet nadaje się do prowadzenia melodii i jest przeważnie używany w orkiestrach dętych, czasem i symfonicznych. Kornet ma taką samą skalę jak trąbka i podobnie budowany jest w trzech strojach: B, C i w wysokim stroju Es

Swój renesans przeżywają dziś trąbki naturalne, rekonstrukcje dawnych instrumentów. Proces produkcji trąbki naturalnej, ze względu na wysoką precyzję wykonawczą i zaawansowaną specyfikację, spowodował, że trudni się tym niewiele firm związanych z produkcją trąbek współczesnych. Również technika wykonawcza jest dosyć skomplikowana, a przed trębaczem clarinistą stawia wielkie wymagania. Trąbka naturalna zbudowana była z cylindrycznej, prostej, lekko stożkowatej, otwartej rury, o długości od 150–200 cm (wcześniej były to instrumenty znacznie krótsze, które brzmiały o oktawę wyżej). Używano jej w stroju C i D, przy skali obejmującej pięć oktaw. Licząc od tonu podstawowego, teoretycznie z instrumentu można było wydobyć wiele naturalnych tonów (opartych na prawach akustycznych): oktawę, kwintę, kwartę, tercję wielką, dwie tercje małe (następujące po sobie), sekundę wielką, w oktawie czwartej diatoniczną gamę, natomiast w piątej gamę chromatyczną. W praktyce nie wykorzystywano jednak wszystkich tonów harmonicznych ze względu na ich niedoskonałość intonacyjną i brzmieniową. Nieczyste dźwięki trudne były do zestawienia w interwałach, więc z czasem trębacze stosowali pewne metody korygowania intonacji i poszukiwania dźwięków niewchodzących w skład szeregu tonów harmonicznych. Wkładano np. ręce do czary głosowej lub nawiercano otwory w rurce głównej instrumentu (od 1 do 4), które w czasie gry były zakrywane lub odkrywane, co dawało możliwość zmiany wysokości dźwięku i jego brzmienia.

W dzisiejszych czasach, trąbki to instrumenty o wielki znaczeniu. Posiadają swoją stałą pozycję w obsadzie orkiestry symfonicznej, gdzie pełnią nadzwyczajną funkcję. Oprócz muzyki poważnej trąbka wspaniale odnajduje się w muzyce jazzowej, oraz folkowej.

Comments are closed.